جستارهای منطقی
مجموعه مقالات
اخلاق عملی
درسهایی از اخلاق اسلامی
فلسفه اولی یا مابعدالطبیعه
مشتمل بر مهمترین اقوال فلاسفۀ اروپا در الهیات و تجرد نفس و تطبیق اصطلاحات
شعرانی در این اثر با بهرهگیری از منابع اروپایی و با رجوع مستقیم به آثار فیلسوفان، تاریخ مختصری از فلسفه غرب (از یونان تا روزگار معاصر) فراهم آورده است و همچنین آراء فیلسوفان غربی و مسلمان در برخی از مهمترین موضوعات فلسفی را به شیوه موضوعی مطرح کرده و در خلال آن، اصطلاحات و مفاهیم فلسفه غرب و فلسفه اسلامی را با یکدیگر مقایسه و تطبیق میکند. در این رساله برای نخستین بار برخی از اندیشههای فیلسوفان غربی در فضای فکری ایرانی معرفی و مطرح میشود و از اینرو برای شناخت تاریخچه ورود فلسفه غرب به ایران یکی از منابع ارزشمند و دست اول به شمار میآید؛ همچنین این رساله را میتوان از پیشگامان سنت ترجمه و معادلسازی اصطلاحات فلسفه غرب در روزگار معاصر دانست؛ کتاب حاضر متن تصحیح شده و پژوهیده رساله شعرانی است.
اثر حاضر به «نظریه اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی» میپردازد. در این کتاب، مبانی و مؤلفههای بنیانی اخلاقپژوهی طوسی جستوجو شده است تا با ترسیم ساختار کلی آراء وی، به نظریهسازی بیانجامد. غایتنهایی اخلاقنگاری طوسی در نوشتههای متقدم نظیر اخلاق محتشمی و اخلاق ناصری «سعادت» است. در حالی که آثار عرفانی–سلوکی نظیر اوصافالاشراف، «کمال-محور» است. سعادت همان ادراک کردن و لذت بردن از کمالات نفس ناطقه است. بر این اساس طوسی در راستای نیل به چنین غایتی (سعادت)، برای مراتب استکمال آدمی نظریهپردازی میکند. کمال امری ذومراتب است؛ از معالجه رذایل نفس، سلامت نفس و کسب فضایل آغاز میشود و نهایتاً به رسیدن به جوار ربالعالمین میانجامد. بر این اساس، تحلیل مؤلفههایی چون استکمال، لذت، سعادت، سلامت نفس، فضیلت و… از مهمترین مباحث این کتاب است.