رابطه و نسبت علوم با یکدیگر، به ویژه فلسفه با علوم تجربی، یکی از نقاط مهم و جدی در راه پیشرفت و توسعه دایره علم بشراست. هنگامی که کاوشهای تجربی از منظر فلسفی نگریسته میشوند، میتوان به حقیقت آنها پی برد، جایگاهشان را درست ارزیابی کرد و میزان واقع نمایی نظریههای علمی را به دست آورد. این موضوعات در کنار موضوعاتی از این قبیل، رشتهای از مطالعات جدیدی را پدید آورده است که با نام فلسفه علم شناخته میشود. فلسفه علم در درون خود شاخههای گوناگونی همچون فلسفه علوم تجربی، فلسفه علوم انسانی- اجتماعی، فلسفه علوم تاریخی و زیر شاخههایی چون فلسفه حقوق، فلسفه اقتصاد، فلسفه علم الاجتماع، فلسفه سیاست و… را دارا میباشد؛ اما هنگامی که فلسفه علم به طور مطلق به کار میرود، فلسفه علوم تجربی- طبیعی که شامل فیزیک و فلسفه زیستشناختی و… است، بیشتر مورد نظر بوده و به مباحث مشترک این شاخه مربوط میشود.
آگاهی از فلسفه علم، هم برای فیلسوفان و هم برای دانشمندان تجربی بسیار مفید است. فلسفه علم موجب میشود دانشمندان نسبت به دانش خود کوته نظری نداشته و جایگاه واقعی علم و تجربه را بهتر دریابند و به فیلسوفان این امکان را میدهد که با علوم تجربی، نسبتی درستتر برقرار کرده و نقشی موثرتر ایفا کنند و همچنین به مسائلی واقعیتر نظر افکنند. فلسفه علم موجب میشود دانشآموختگان رشتههای تجربی از مطلق انگاری پوزیتیویستی خام بپرهیزند و دریابند که همه چیز در عالم حس خلاصه نمیشود و همه چیز را نمیتوان به آزمون تجربی درآورد، بسیاری از امور انسانی وجود دارند که در خود علم نیز از آنها گریزی نیست، ولی به محک تجربه درنمیآیند، بله باید با روشهای دیگر علوم، مانند روشهای فلسفی به آنها پرداخت.
«آلکس روزنبرگ»، نویسنده کتاب «فلسفه علم»، در سال ۱۹۷۱ از دانشگاه جان هاپکینز امریکا دکترا گرفت و در سال ۲۰۰۰ به دانشگاه دوک پیوست. وی پیش از آن در دانشگاههایی چون سیراکیوس، کالیفرنیا، جورجیا و… به تحقیق و تدریس پرداخته بود. او مؤلف بیش از ۱۵۰ مقاله در حوزههای فلسفه زیست شناسی، فلسفه علوم اجتماعی، رفتاری و شناختی است؛ همچنین تاکنون ۹ کتاب از وی منتشر شده است که آخرین آنها، کتاب حاضر است که در سال ۲۰۰۰ به اهل علم عرضه شده است.
کتاب «فلسفه علم» شامل هفت فصل «چرا فلسفه»، «تبیین، علیت و قوانین»، «تبیین علمی و نارضایتیهای آن»، «ساختار و مابعد الطبیعه و نشریههای علمی»، «معرفتشناسی نظریهپردازی علمی»، «معارضه تاریخ و پساپوزیتیویسم»، «ماهیت علم و پرسشهای اساسی فلسفه» است.
این کتاب، به قلم آقایان «مهدی دشتبزرگی» و «فاضل اسدی امجد» ترجمه شده و چاپ دوم آن در سال ۱۳۹۳ توسط انتشارات «کتاب طه» عرضه گردیده است.