در تمام جوامع همواره قوانین نوشته یا نانوشته‌ای وجود داشته است که متخلفان از آنها مجازات شده‌اند. انگیزه‌های متفاوتی، که البته قابل جمع‌اند، برای مجازات بیان شده است:

• تشفی‌خواهی؛ تشفی‌خواهی تعبیر دیگری برای حس انتقام است. طبق این انگیزه، ما افراد را مجازات می‌کنیم تا انتقام آسیبی که به ما یا جامعه زده‌اند را بگیریم. انگیزه اعدامِ قصاصی عموماً تشفی‌خواهی است.
• اصلاح مجرم؛ طبق این انگیزه، مجرمان مجازات می‌شوند تا اصلاح شوند. یعنی هدف مجازات اصلاح مجرم است. بنابراین طرفداران این انگیزه باید اثبات کنند مجازات به اصلاح مجرم منتهی می‌شود.
• عبرت‌آموزی دیگران؛ طبق این انگیزه هدف از مجازات عبرت‌آموزی دیگران است. ما مجرمان را مجازات می‌کنیم تا کسی هوس انجام فعل مجرمانه را نداشته باشد. طرفداران این انگیزه نیز باید نشان دهند چه مجازاتی، و چگونه، می‌تواند روی دیگران نافذ باشد.
• سزاگرایی؛ رویکردهای فوق رویکردهای فایده‌گرایانه به مجازات بود، یعنی مجازات را به دلیل فایده‌های آن مجاز می‌شمرد. اما طبق رویکرد سزاگرایی، مجرمان، حتی اگر فایده‌ای وجود نداشته باشد، سزاوار مجازات هستند. طبق این رویکرد برخی مدعی‌اند اگر افراد نیک مرتکب جرم شدند، از آنجا که خلاف منش خود عمل کرده‌اند، سزاوار مجازات شدید نیستند.

کتاب «اخلاق مجازات» که به همت انتشارات «کتاب طه» در دست انتشار است، مجموعه مقالاتی درباره انواع مجازات و اخلاقی بودن آنها، به ویژه مجازات اعدام، است.